علت کم شدن آب رادیاتور
کم شدن آب رادیاتور یکی از مشکلات رایجی است که می‌تواند برای هر خودرویی پیش بیاید؛ اما در صورت بی‌توجهی، می‌تواند منجر به آسیب‌های جدی به موتور اتومبیل شود. کم شدن سطح آب رادیاتور می‌تواند نشانه‌ای از مشکلات کوچک و بزرگ در سیستم خنک‌کننده خودرو باشد. درنتیجه، درک علت کم شدن آب رادیاتور اولین گام برای جلوگیری از هزینه‌های سرسام‌آور تعمیرات موتوری است. در این مطلب قصد داریم به بررسی جامع این موضوع بپردازیم و تمامی جوانب آن را از اجزای رادیاتور گرفته تا دلایل مختلف کاهش سطح آب و روش‌های تست و عیب‌یابی، مورد بررسی قرار دهیم تا شما با آگاهی کامل بتوانید نسبت‌به رفع این مشکل اقدام کنید.
آشنایی با اجزای رادیاتور خودرو
پیش از پرداختن به دلایل کم کردن آب رادیاتور، مهم است نگاهی گذرا به اجزای کلیدی سیستم خنک‌کننده و نقش هریک داشته باشیم. این سیستم وظیفه حیاتی کنترل دمای موتور را برعهده دارد.
| جزء | نقش/توضیحات |
| هسته رادیاتور | شبکه‌ای از لوله‌ها و پره‌ها که مایع خنک‌کننده داغ در آن جریان یافته و با عبور هوا خنک می‌شود |
| مخازن ورودی و خروجی | در طرفین یا بالا و پایین هسته قرار گرفته و مایع را جمع‌آوری و توزیع می‌کنند |
| در رادیاتور | یک سوپاپ فشار است که فشار سیستم را تنظیم کرده و نقطه جوش آب را بالا میبرد. خرابی آن می‌تواند خودش یک علت کم شدن آب رادیاتور باشد |
| شلنگ‌های ورودی و خروجی | لوله‌های انعطاف‌پذیری که مایع را بین موتور و رادیاتور منتقل می‌کنند |
| فن خنک‌کننده | با مکش هوا از میان پره‌های رادیاتور، به خنک شدن مایع کمک می‌کند، خصوصا در سرعت‌های پایین |
| منبع انبساط | مخزنی برای جمع‌آوری مایع خنک‌کننده اضافی ناشی از انبساط حرارتی و بازگرداندن آن به سیستم |
| ترموستات | شیری حساس به دما که جریان مایع به رادیاتور را کنترل کرده و به موتور اجازه می‌دهد سریع‌تر به دمای کارکرد ایده‌آل برسد |
| واتر پمپ (پمپ آب) | مایع خنک‌کننده را در کل سیستم به‌گردش در می‌آورد |
شناخت این قطعات و عملکرد صحیح هر یک، کلیدی برای جلوگیری از بروز مشکل و یافتن دلایل کاهش آب رادیاتور خودرو است.
علت کم شدن آب رادیاتور
کاهش آب رادیاتور هرگز نباید اتفاقی عادی تلقی شود. سیستم خنک‌کننده یک مدار بسته است و هرگونه کاهش محسوس در سطح مایع نشان‌دهنده وجود یک نقص یا نشتی است. شناسایی دقیق علت کم شدن آب رادیاتور اولین گام برای جلوگیری از آسیب‌های جدی به موتور، مانند سوختن واشر سرسیلندر یا حتی گریپاژ کردن موتور است.
دلایل متعددی می‌توانند منجر به این مشکل شوند که در ادامه به بررسی هر یک از آن‌ها می‌پردازیم. توجه داشته باشید که برخی از این دلایل به‌سادگی قابل رفع هستند؛ درحالی‌که برخی دیگر نیازمند تعمیرات تخصصی و پرهزینه‌تری می‌باشند. بررسی منظم و دقیق سیستم می‌تواند در تشخیص زودهنگام دلایل کاهش آب رادیاتور خودرو و جلوگیری از تشدید مشکل موثر باشد.
بیشتر بخوانید: علائم خرابی رادیاتور خودرو
خراب شدن در رادیاتور
در رادیاتور، قطعه‌ای کوچک اما حیاتی است که نقش مهمی در حفظ فشار و دمای مناسب سیستم خنک‌کننده ایفا می‌کند.
این درپوش دارای یک یا دو سوپاپ است که فشار داخل سیستم را تنظیم می‌کنند. اگر سوپاپ فشار خراب شود یا واشر آب‌بندی آن فرسوده گردد، نمی‌تواند فشار را به‌درستی حفظ کند؛ درنتیجه، مایع خنک‌کننده ممکن است در دمای پایین‌تری به جوش آمده و بخار آن از سیستم خارج شود یا مایع از اطراف در به بیرون نشت کند.
این مسئله به‌ظاهر ساده، یکی از شایع‌ترین دلایل در کم شدن آب رادیاتور است. فرسودگی واشر لاستیکی در رادیاتور نیز باعث عدم آب‌بندی کامل شده و به نشت تدریجی بخار یا مایع منجر می‌شود. این نشتی آرام و پیوسته، به‌مرور زمان سطح آب را کاهش می‌دهد.
بنابراین، هنگام بررسی علت کم شدن آب رادیاتور، چک کردن وضعیت در رادیاتور و تعویض آن در صورت نیاز، اقدامی اولیه و کم‌هزینه محسوب می‌شود. همیشه از دری با فشار متناسب با خودروی خود استفاده کنید.
سوراخ شدن شلنگ های رادیاتور
شلنگ‌های سیستم خنک‌کننده که وظیفه انتقال مایع بین موتور، رادیاتور و سایر اجزا را برعهده دارند، به‌طور مداوم تحت‌تأثیر حرارت، فشار و لرزش قرار می‌گیرند.
با گذشت زمان، جنس لاستیکی این شلنگ‌ها فرسوده شده و ممکن است دچار ترک، بریدگی، بادکردگی یا سوراخ‌های ریز شوند. حتی یک سوراخ کوچک یا یک ترک جزئی، به‌ویژه زمانی که موتور گرم و سیستم تحت فشار است، می‌تواند منجر به نشت تدریجی مایع خنک‌کننده شود.
این نشتی‌ها یکی از متداول‌ترین دلایل کاهش آب رادیاتور خودرو به‌شمار می‌روند. نقاط اتصال شلنگ‌ها به رادیاتور، واتر پمپ یا بلوک موتور و همچنین بست‌های نگهدارنده شلنگ‌ها، نقاط آسیب‌پذیر دیگری هستند.
شل شدن یا خوردگی بست‌ها نیز می‌تواند باعث نشتی از محل اتصال گردد. بررسی دقیق تمامی شلنگ‌ها از نظر ظاهری برای یافتن هرگونه نشانه فرسودگی، نرمی یا سختی بیش از حد و همچنین جستجوی لکه‌های مایع خنک‌کننده در اطراف آن‌ها یا زیر خودرو، برای تشخیص علت کم شدن آب رادیاتور ضروری است. تعویض به‌موقع شلنگ‌های فرسوده از بروز مشکلات جدی‌تر جلوگیری می‌کند.
سوراخ شدن منبع انبساط علت کم شدن آب رادیاتور
منبع انبساط پلاستیکی، مایع خنک‌کننده منبسط شده را ذخیره و با سرد شدن به سیستم بازمی‌گرداند. فرسودگی و حرارت می‌تواند این منبع را سوراخ یا ترک‌خورده کند که منجر به نشت مایع و کم شدن آب رادیاتور می‌شود.
این نشتی‌ها که گاهی فقط با گرم شدن سیستم آشکار می‌شوند، نیاز به توجه فوری دارند. بررسی دقیق و تعویض قطعه معیوب برای جلوگیری از آسیب موتور و رفع این علت مهم کاهش آب رادیاتور، حیاتی است.
بیشتر بخوانید: هواگیری رادیاتور ماشین
خراب شدن واتر پمپ و واشر واتر پمپ
واتر پمپ یا پمپ آب، با به گردش درآوردن مایع خنک‌کننده در موتور و رادیاتور، نقش حیاتی در سیستم خنک‌کننده ایفا می‌کند. خرابی خود پمپ یا واشر آب‌بندی آن، یکی از دلایل مهم برای علت کم شدن آب رادیاتور است.
واتر پمپ دارای یک شفت چرخان است که توسط یک آب‌بند (سیل) محافظت می‌شود تا از نشت مایع جلوگیری کند. با کارکرد طولانی و فرسودگی، این آب‌بند ممکن است خاصیت خود را از دست داده و شروع به نشت کند.
این نشتی معمولا از طریق یک سوراخ کوچک تخلیه در زیر بدنه پمپ قابل مشاهده است که به‌عنوان هشداری برای خرابی آب‌بند داخلی عمل می‌کند. مشاهده هرگونه رطوبت یا چکه مایع خنک‌کننده از این ناحیه، نشان‌دهنده لزوم تعویض واتر پمپ است.
علاوه بر این، واشر موجود بین بدنه واتر پمپ و بلوک موتور نیز می‌تواند فرسوده یا آسیب‌دیده و باعث نشتی شود. از دیگر نشانه‌های خرابی واتر پمپ می‌توان به صدای غیرعادی (مانند جیرجیر یا ساییدگی) از سمت پمپ یا افزایش دمای موتور اشاره کرد. رسیدگی فوری به این خرابی برای جلوگیری از آسیب‌های جدی به موتور الزامی است.
سوختن واشر سرسیلندر علت کم شدن آب رادیاتور
یکی از جدی‌ترین و پرهزینه‌ترین مشکلاتی که می‌تواند علت کم شدن آب رادیاتور باشد، سوختن یا آسیب دیدن واشر سرسیلندر است.
این واشر که بین بلوک سیلندر و سرسیلندر قرار دارد، وظیفه آب‌بندی محفظه احتراق، کانال‌های روغن و مسیرهای عبور مایع خنک‌کننده را بر عهده دارد.
در صورت آسیب دیدن این واشر که اغلب به دلیل گرم شدن بیش از حد موتور رخ می‌دهد، مایع خنک‌کننده می‌تواند به داخل سیلندرها نفوذ کرده و با روغن موتور مخلوط شود، یا گازهای داغ احتراق وارد سیستم خنک‌کننده شوند.
نشانه‌های این مشکل شامل کاهش مداوم آب رادیاتور بدون نشتی خارجی واضح، خروج دود سفید غلیظ از اگزوز (به‌خصوص در ابتدای روشن شدن موتور)، وجود آب یا کف شیری رنگ روی گیج روغن یا درب قالپاق سوپاپ، مشاهده روغن در آب رادیاتور، گرم شدن بیش از حد موتور و کاهش قدرت و عملکرد نامنظم موتور است.
وجود حباب در رادیاتور یا منبع انبساط هنگام کار کردن موتور نیز می‌تواند دلیل دیگری بر این مشکل باشد. تشخیص و تعمیر این خرابی نیازمند تخصص فنی است و باید هرچه سریع‌تر توسط مکانیک ماهر بررسی شود.
سوختن واشر سر سیلندر به‌عنوان یکی از عمده‌ترین دلایل کاهش آب رادیاتور خودرو، می‌تواند صاحب خودرو را به دردسر انداخته و هزینه هنگفتی را روی دست او بگذارد.
نسبت اشتباه آب و ضد یخ علت کم شدن آب رادیاتور
ترکیب مایع خنک‌کننده معمولا شامل نسبت معینی از آب مقطر و مایع ضد یخ/ضد جوش است. این ترکیب علاوه بر جلوگیری از یخ‌زدگی در سرما و جوش آوردن در گرما، از خوردگی اجزای داخلی سیستم خنک‌کننده نیز محافظت می‌کند. استفاده از نسبت نادرست این دو ماده، یا جایگزین کردن آب مقطر با آب لوله‌کشی، می‌تواند به‌طور غیرمستقیم یک علت کم شدن آب رادیاتور باشد.
بیشتر بخوانید: دلایل آتش گرفتن خودرو
اگر غلظت ضد یخ خیلی کم باشد (آب زیاد)، نقطه جوش مایع پایین آمده و در شرایط سخت کاری یا هوای گرم، مایع زودتر بخار شده و از سیستم خارج می‌شود. این تبخیر تدریجی منجر به کاهش سطح آب می‌گردد.
از سوی دیگر، غلظت بسیار بالای ضد یخ نیز توصیه نمی‌شود زیرا می‌تواند توانایی انتقال حرارت را کاهش دهد. استفاده از آب لوله‌کشی به‌دلیل داشتن املاح معدنی، باعث ایجاد رسوب در رادیاتور و مسیرهای آب شده و کارایی سیستم را کاهش داده و احتمال خوردگی و نشتی را افزایش می‌دهد.
بنابراین، همواره از ترکیب توصیه شده توسط سازنده (معمولا ۵۰/۵۰) و آب مقطر استفاده کنید تا از کم کردن آب رادیات خودرو و مشکلات مرتبط با آن پیشگیری شود.
خرابی ترموستات
خراب شدن ترموستاد یکی دیگر از عمده دلایل کاهش آب رادیاتور خودرو محسوب می‌شود. ترموستات قطعه‌ای است که دمای موتور را با کنترل جریان مایع خنک‌کننده به رادیاتور تنظیم می‌کند. خرابی ترموستات می‌تواند به دو شکل عمده رخ دهد: گیر کردن در حالت بسته یا گیر کردن در حالت باز.
اگر ترموستات در حالت بسته گیر کند، مانع از گردش مایع خنک‌کننده به سمت رادیاتور شده و باعث افزایش سریع دمای موتور و جوش آوردن آن می‌شود. این افزایش دما و فشار می‌تواند منجر به سرریز شدن یا نشت مایع از نقاط ضعیف سیستم و در نتیجه، بروز کم شدن آب رادیاتور شود.
اگر ترموستات در حالت باز گیر کند، موتور دیرتر به دمای عملیاتی خود می‌رسد که منجر به افزایش مصرف سوخت و فرسایش قطعات می‌شود، هرچند به‌طور مستقیم باعث کم شدن آب نمی‌شود مگر اینکه نشتی‌های کوچکی از قبل وجود داشته باشند که در اثر کارکرد طولانی‌تر سیستم تحت فشار، تشدید شوند.
نشانه‌های خرابی ترموستات شامل نوسانات دمای موتور، گرم شدن بیش از حد یا سرد ماندن غیرعادی آن است. تعویض به‌موقع ترموستات معیوب می‌تواند از بروز مشکلات جدی‌تر و یکی از عوامل کم شدن آب رادیاتور جلوگیری کند.
تست رادیاتور خودرو
برای شناسایی دقیق علت کم شدن آب رادیاتور، انجام برخی تست‌ها ضروری است. این تست‌ها به مکانیک کمک می‌کنند تا محل دقیق نشتی یا مشکل را پیدا کند.
- بازرسی چشمی: اولین گام، بررسی دقیق تمامی اجزای سیستم خنک‌کننده شامل رادیاتور، شلنگ‌ها، منبع انبساط، واتر پمپ و اتصالات برای یافتن هرگونه نشانه نشتی، ترک، خوردگی یا فرسودگی است. این کار باید هم در حالت سرد و هم گرم بودن موتور انجام شود.
- تست فشار سیستم خنک‌کننده: با استفاده از یک پمپ و فشارسنج مخصوص، فشار معینی به سیستم وارد می‌شود. اگر فشار در طول زمان کاهش یابد، نشان‌دهنده وجود نشتی است. این تست به یافتن نشتی‌های کوچک که ممکن است علت کم شدن آب رادیاتور باشند، کمک می‌کند.
- تست در رادیاتور: عملکرد صحیح سوپاپ فشار در رادیاتور با دستگاه مخصوص تست می‌شود. اگر در نتواند فشار را در محدوده استاندارد نگه دارد، باید تعویض شود.
- تست نشت گاز احتراق: در صورت مشکوک بودن به سوختن واشر سرسیلندر، با استفاده از کیت‌های مخصوص، وجود گازهای احتراق در مایع خنک‌کننده بررسی می‌شود. تغییر رنگ مایع تست، نشانه‌ای از این مشکل جدی است.
- بررسی مایع خنک‌کننده: رنگ و شفافیت مایع بررسی می‌شود. وجود روغن، زنگ‌زدگی یا کدورت در مایع، نشانه‌ای از مشکلات داخلی سیستم است که می‌تواند به کم کردن آب رادیات ماشین منجر شود. انجام این تست‌ها بهتر است توسط افراد متخصص صورت گیرد.
بیشتر بخوانید: دلایل سوختن واشر سرسیلندر
نتیجه گیری
درنهایت، اهمیت توجه به سطح مایع خنک‌کننده و بررسی‌های دوره‌ای برای جلوگیری از مشکلات جدی موتور خودرو غیرقابل انکار است. علت کم شدن آب رادیاتور می‌تواند از مسائل جزئی مانند خرابی در یا نشتی شلنگ، تا موارد پیچیده‌تری چون سوختن واشر سرسیلندر متفاوت باشد. نادیده گرفتن این هشدار می‌تواند به‌سرعت منجر به خسارات سنگین و تعمیرات پرهزینه شود؛ بنابراین، با مشاهده هرگونه کاهش غیرطبیعی در سطح آب، لازم است فورا نسبت‌به شناسایی و رفع دلایل کم کردن آب رادیاتور اقدام کنید تا از عملکرد ایمن و طولانی‌مدت پیشرانه خودروی خود مطمئن شوید.
سوالات متداول
- آیا کاهش جزئی آب رادیاتور طبیعی است؟
خیر، کاهش محسوس و مکرر آب نشان‌دهنده یک علت کم شدن آب رادیاتور و نیاز به بررسی دارد.
2. چه مایعی برای اضافه کردن به رادیاتور مناسب است؟
بهترین گزینه، ترکیب ۵۰/۵۰ آب مقطر و ضد یخ توصیه شده توسط سازنده خودرو است.
3. آیا با وجود کمبود آب رادیاتور می‌توان رانندگی کرد؟
خیر، این کار بسیار خطرناک است و می‌تواند به موتور آسیب جدی وارد کند؛ فورا مشکل را بررسی کنید.
4. هر چند وقت یک بار باید سطح آب رادیاتور را چک کرد؟
حداقل ماهی یکبار و پیش از سفرهای طولانی، سطح مایع (در حالت سرد بودن موتور) را کنترل کنید.
5. بوی شیرین داخل خودرو به کم شدن آب رادیاتور ربط دارد؟
بله، این بو می‌تواند نشانه‌ای از نشتی ضد یخ (که یک علت کم شدن آب رادیاتور است) از سیستم، خصوصاً هسته بخاری باشد.
6. استفاده از درزگیرهای رادیاتور توصیه می‌شود؟
این مواد راه‌حلی موقتی برای نشتی‌های کوچک هستند و تعمیر یا تعویض قطعه معیوب ارجحیت دارد.
